هر کدام از لژیونرهای این تیم و حتی بازیکنان داخلی، ستارگان و حرفه‌ای‌های تیم‌های باشگاهی خودشان هستند؛ موفقیت‌های پیاپی این بازیکنان، و ضریب‌دادن به این توفیق‌ها و بازی‌های خوب، کاری است که مجموعه جریان‌های رسانه‌ای باید نسبت به آن خود را متعهد بدانند، چرا که موفقیت طارمی در پورتو، یا جهانبخش در فاینورد، بیش از هر چیز موفقیت یک ایرانی به حساب می‌آید و این باید به رخ کشیده شود اما باز با عادی‌انگاری مواجهیم. بهانه این نوشته، سوپرگل مهدی طارمی در بازی اخیر بود و اقدام باشگاه پورتو که در صفحه اینستاگرامی‌اش با انتشار گل طارمی به فارسی نوشت: اووووف چه گلی!

    انتخابات سرنوشت‌ساز آلمان؛ چه کسی جای مرکل خواهد نشست؟     

انتخابات سرنوشت‌‌ساز آلمان امروز برگزار خواهد شد. روز گذشته خبرگزاری آلمانی «دپ‌آ» «آرمین لاشت» رهبر حزب محافظه‌‌کار دموکرات - مسیحی آلمان را به عنوان جانشین احتمالی مرکل برای صدارت بر این کشور پس از انتخابات ماه جاری میلادی معرفی کرد. با این حال یک روز مانده به انتخابات پارلمانی آلمان، نظرسنجی‌هایی که طی ماه‌های اخیر در این کشور انجام شده است، نشان می‌دهد هیچ حزبی در انتخابات پیش رو به اکثریت لازم برای تشکیل دولت جدید نخواهد رسید و تشکیل یک دولت ائتلافی از ۲ یا ۳ حزب نیاز به زمان خواهد داشت. بنابراین مرکل احتمالا پس از انتخابات نیز تا پایان سال جاری سرپرستی امور کشور را به عهده خواهد داشت. ۶۰ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از شهروندان آلمان می‌توانند امروز یکشنبه ۲۶ سپتامبر در مهم‌ترین انتخابات پس از وحدت دو آلمان شرکت کنند. این انتخابات از آن جهت اهمیت تاریخی دارد که مرکل پس از ۱۶ سال رهبری این کشور در اوج بحران‌های پیاپی، از صحنه خارج می‌شود.   از سوی دیگر روزنامه «پاسایر نویه پرسه»، نوشت نتایج نظرسنجی جدیدی که «زد‌دی‌اف» آلمان انجام داده است نشان می‌دهد شهروندان آلمانی همچنان «اولاف شولتز»، نامزد صدر اعظمی حزب سوسیال - دموکرات را بهترین گزینه برای صدر اعظمی آینده آلمان می‌دانند. براساس نتایج این نظرسنجی، پیشتازی حزب سوسیال - دموکرات نسبت به اتحادیه احزاب متحد مسیحی کاهش پیدا کرده است اما این حزب همچنان پیشتاز است. در این نظرسنجی، احزاب دموکرات - مسیحی و سوسیال - مسیحی با یک درصد صعود نسبت به هفته قبل 23 درصد آرای شهروندان را به دست آوردند. حزب سوسیال - دموکرات هم بدون تغییر 25 درصد آرای شهروندان را کسب کرد. سبزها هم با نیم درصد صعود نسبت به هفته قبل 5/16 درصد آرای شهروندان را کسب کردند. حزب افراطی «جایگزینی برای آلمان» هم در این نظرسنجی 10 درصد، حزب لیبرال - دموکرات 11 درصد و چپ‌ها 6 درصد آرای شهروندان را کسب کردند. 

* آقای دکتر! برای شروع گفت‌وگو و به عنوان سوال اول، بفرمایید چرا در ادبیات دینی ما زیارت اربعین امام حسین(ع) بدین شکل برجسته شده تا جایی که امام حسن عسکری(ع) این زیارت را یکی از 5 نشانه شیعیان معرفی کرده‌اند؟

برای بررسی دلایل این موضوع ابتدا باید به مساله تاریخی اربعین اشاره کنم و سپس به فلسفه اربعین. همان‌طور که می‌دانید ما برای هیچ شخصیت بزرگی در تاریخ اسلام اربعین نداریم. با اینکه سوگ پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) مصیبت عظیمی بوده اما اربعین مکرر نداریم و اربعین تنها ویژه امام حسین(ع) است. همین یک نشانه و علامتی است که در تاسیس این زیارت برای اباعبدالله حکمت‌های ویژه‌ای مدنظر بوده است. با این مقدمه کوتاه و مختصر، وارد بحث تاریخی اربعین می‌شوم. 

در نخستین اربعین اباعبدالله الحسین(ع)، ۲ دسته وارد کربلا شدند؛ دسته اول جابر‌بن‌عبداللّه انصاری، صحابی بزرگ پیامبر(ص) و امیرالمومنین(ع) که همراه با عطیه عوفی و جمعی از بنی‌هاشم وارد زمین کربلا شدند و مزار حضرت اباعبدالله و شهدای کربلا را زیارت کردند. همزمان با آن، قافله دیگری از شام به سمت کربلا آمد که راهبری آن را امام سجاد(ع) به همراه زینب کبری(س) بر عهده داشتند که همان کاروان اسرای کربلا است. 

بعد از سخن از تاریخ زیارت اربعین، به موضوع فلسفه زیارت اربعین می‌رسیم. اربعین و عدد چهل در فرهنگ عرفانی و معنوی ما، نماد بلوغ و کمال است. به قول حافظ: «که‌ ای صوفی شراب آن گه شود صاف/ که در شیشه برآرد اربعینی». یا وقتی حضرت موسی(ع) به کوه طور می‌رود و قرار است که «ثَلَاثِینَ لَیْلَهً» 30 شب در آنجا باشد، خداوند می‌فرماید: «وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ؛ ما با آن 10 روزی که بر آن افزودیم، تمامش کردیم»؛ یعنی از نقص به تمام و کمال حرکت کردن. 

عاشورا به عنوان بذر یک حرکت، در اربعین به بلوغ و کمال خود می‌رسد. در اربعین، غبارهای عاشورا بر زمین نشسته و حقیقت بی‌هیچ غباری عیان می‌شود. چهره زیبای حقیقت و چهره کریه باطل، دیگر بی‌هیچ غبار و نقابی قابل تشخیص است. روز اربعین روز شکست دشمن است؛ دشمنی که روزی همین قافله را وقتی از کربلا می‌برد با تحقیر، توهین، تازیانه، تمسخر، آزار فراوان و بر نیزه کردن سر عزیزانِ این کاروان، آنها را از کربلا خارج کرد و به شهرهای دیگر برد اما اکنون همین کاروان با عزت و احترام و تجمیع و تالیف قلوب مومنان، در قالب یک جریان پیروز شده و حقِ نمایان شده به کربلا بازمی‌گردد. 

 

* آقای دکتر سنگری! یکی از توصیه‌های اهل‌بیت عصمت و طهارت، عبرت‌گیری از تاریخ است، یعنی برداشت درس‌های عملی از وقایع تاریخی که چراغ راهی باشد برای تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌های آینده ما. اگر با این نگاه به جریان عاشورا تا اربعین نگاه کنیم، چه عبرت‌ها و درس‌های عملی برای زندگی خود خواهیم آموخت؟ 

درس اول این است که اگر در مسیر حق قدم می‌گذارید باید راه را تا انتها بروید؛ در پیمودن این راه از خطرها نهراسیم و اگر در این مسیر خوف، خون و خطر باشد، آن را به جان بپذیریم تا چهره واقعی حق را نشان دهیم و چهره دشمن را رسوا کنیم. «والعاقبه للمتقین»؛ عاقبت و سرانجامِ نیک، مخصوص متقیان است.   درس دومی که در مفهوم اربعین وجود دارد و بسیار شیرین و زیباست و کمتر به آن اشاره شده، این است که وقتی کاروان اسیران به کربلا برمی‌گردند، همراه با سران بنی‌امیه هستند. کسی مثل نعمان‌بن‌بشیر که روزگاری حاکم کوفه بوده است، افسار شتر سیدالسجادین یا حضرت زینب(س) را به دست دارد. خدمتگزاران این کاروان در برگشت به کربلا، بنی‌امیه و چهره‌های برجسته بنی‌امیه هستند. یعنی روزگاری از کربلا اینها را می‌بردند و تصور می‌کردند دیگر همه چیز تمام شده است و حتی بر بدن‌ها، اسب تاخته بودند و خیمه‌ها را غارت کرده و سوزانده بودند و دیگر کسی نمانده بود و تصور می‌کردند پیروز شده‌اند؛ همان‌گونه که در زیارت عاشورا می‌خوانیم: «یَوْمٌ فَرِحَتْ» یا «یَوْمٌ تَبرَّکَتْ بِهِ بَنُو اُمَیَّهَ»، آن روز شادی کردند و بنی امیه به هم تبریک گفتند. یعنی تصور کردند همه چیز تمام شده است اما وقتی یک جریان حق باشد، خداوند پشتوانه آن جریان است و آن جریان را به ثمر می‌رساند. بنابراین اربعین پیام دومی دارد و آن این است که به‌رغم صورت ظاهری شکست در جبهه حق، آنهایی که چشم‌های عمیق‌تر و دقیق‌تری دارند درمی‌یابند که سرانجام حق پیروز است و این پیروزی حق را می‌توان درک و دریافت کرد. درس سوم این است که وقتی قرار است کربلا زیباترین، زنده‌ترین، پایاترین و بهترین الگو برای تاریخ اسلام و انسان باشد، همیشه باید آن را تازه نگاه داریم. اربعین یعنی زنده نگه داشتن و مرور دائمی کربلا، هم باید آن را زنده نگه داریم و هم باید آن را مرور کنیم. منظور از مرور کردن این است که ببینیم پیام روشن کربلای امام حسین(ع) چه بوده است؛ پیام این است که امام حسین(ع) می‌فرماید: هیچ وقت برای رسیدن به خواسته‌های درونی خودتان، تن به ذلت نسپارید. 

همیشه این عزت است که باید بماند و انسان نباید ذلت بپذیرد. انسان باید روح آزاد داشته باشد، انسان باید در همه حال و همه زمان‌ها با خدای خود معامله کند. اینها پیام‌های روشن عاشورای حضرت حسین(ع) هستند.  اباعبدالله به انسان پیام دادند «مَوْتٌ فی عِزٍّ خَیْرٌ مِنْ حَیاه فی ذُلٍّ؛ مرگ با عزت بهتر از زیستن با ذلت است». این پیام، پیامی انسانی است. پیام دیگر امام حسین(ع) این است: «إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دِین؛ فَکُونُوا أَحْرَاراً فِی دُنْیَاکُم؛ اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید». اینها درس‌هایی هستند که مرز نمی‌شناسند و مخاطب، همه انسان‌هاست. پیاده‌روی اربعین، برای مرور این پیام‌هاست، برای زیستنِ این پیام‌هاست، برای تمرین این پیام‌هاست. تمرین عزت، صلابت، آزادگی، استقامت در مسیر، دستگیری از خلق، خدمت به انسان، دل دادن به خدا، نیایش با خدا، مست یاد خدا شدن، و این همه در متن حرکت و فعالیت و جوش و خروش است. همین‌ها روح پیاده‌روی اربعین است و اگر جسم و ظاهر پیاده‌روی اربعین هم، برای عده‌ای به دلایلی تعطیل شود اما روح و جان این پیاده‌روی تا آخرین لحظه حیات، تعطیل بردار نیست.

 

* جناب دکتر! به نکته خوب و بجایی اشاره کردید. با توجه به اینکه امسال هم مانند سال گذشته به علت شیوع ویروس منحوس کرونا، امکان پیاده‌روی اربعین برای جمع زیادی از هموطنان ما وجود ندارد، آیا راهی هست تا همان فضا و همان برکات را به طریق دیگری و به شکل دیگری تجربه کنیم؟

بله! امروز هم که بنا به دلایلی از این راهپیمایی بی‌نظیر محروم شده‌ایم و برای ما میسر و ممکن نیست به صورت فیزیکی در این جاده منتهی به قبر مقدس حضرت اباعبدالله‌الحسین حضور داشته باشیم، می‌توانیم این راهپیمایی را در درون خودمان داشته باشیم و در قلب و روح‌مان به سمت امام حسین(ع) حرکت کنیم و به سمت اباعبدالله(ع) برویم.  من این روزها به دوستان توصیه می‌کنم حالا که توفیق زیارت کربلا از ما سلب شده، به دستوری که در روایات برای زیارت از راه دور امام حسین(ع) وارد شده است، عمل کنیم. در این روایات توصیه شده است به بام منزل خود بروید و به امام حسین(ع) سلام بدهید. 

از سَدیر نقل است که حضرت صادق علیه‌السلام به من فرمود: ‌ای سدیر، آیا هر روز قبر حسین‌بن‌علی علیه‌السلام را زیارت می‌کنی؟ عرض کردم: خیر. فرمود: چقدر شما جفاکارید! و سپس فرمود: در هر جمعه زیارت می‌کنید؟ عرض کردم: خیر. فرمود: در هر ماه زیارت می‌کنید؟ عرض کردم: خیر. فرمود: در هر سال زیارت می‌کنید؟ عرض کردم: گاهی زیارت می‌کنیم. فرمود: ‌ای سدیر، چقدر به حسین علیه‌السلام جفا می‏کنید! آیا نمی‌دانی خداوند ۲ میلیون فرشته ژولیده‌مو و خاک‌آلود دارد که به طور مداوم بر حسین‌بن‌علی علیه‌السلام گریه می‌کنند و قبر او را زیارت می‌کنند و خسته نمی‌شوند؟ ‌ای سدیر، چرا خود را مقید نمی‌سازی که هر جمعه ۵ بار و هر روز یک بار قبر حسین‌بن‌علی علیه‌السلام را زیارت کنی؟ عرض کردم: بین ما و قبر او فرسخ‌ها فاصله است! فرمود: به بلندی برو، به سمت راست و چپ خود توجه کن، سرت را سوی آسمان کن و سپس به سوی قبر حسین‌بن‌علی علیه‌السلام توجه کن و بگو: «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ، السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهُ‌الله وَ بَرَکَاتُهُ». 

اگر چنین کنی، برای تو یک زیارت نوشته می‌شود و هر زیارت معادل یک حج و یک عمره است. سدیر گفت: گاهی می‌شد که در یک ماه بیش از 20 بار این کار را انجام می‌دادم. 

در حدیث دیگری از سدیر نقل شده: حضرت صادق علیه‌السلام به من فرمود:‌ ای سدیر، آیا زیاد به زیارت قبر حسین‌بن‌علی علیه‌السلام می‌روی؟ عرض کردم: راه من دور است. فرمود: آیا می‌خواهی عملی به تو بیاموزم که اگر آن را انجام دهی، برای تو آن زیارت نوشته شود؟ عرض کردم: بله. فرمود: در منزلت غسل کن، به بام منزلت برو و با سلام به سوی قبر حسین‌بن‌‌علی اشاره کن، برای تو آن زیارت نوشته می‌شود. ۳ مرتبه گفتن «صَلَّی‌الله عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ».

به موضوع اصلی بازگردیم. گفتیم راهپیمایی اربعین، حرکت کردن در مسیر اباعبدالله است. یک زمانی است که این راهپیمایی در بیرون اتفاق می‌افتد. مثلا عده‌ای از نجف حرکت می‌کنند به سمت کربلا؛ یک راهپیمایی 80 کیلومتری اتفاق می‌افتد، یا برخی از بصره حدود 50 کیلومتر راه را طی می‌کنند و گاهی از 10 تا 15 روز قبل کسانی راه می‌افتند تا اربعین خود را به کربلا برسانند یا کسانی که از کشورهای دیگر حرکت می‌کنند و خودشان را به این راهپیمایی می‌رسانند؛ این نوع راهپیمایی صورت بیرونی اربعین است اما صورت معنوی اربعین، پیمودن راه اباعبدالله است. حرکت در جاده‌ای است که راهبر آن جاده امام حسین(ع) است و این چقدر زیبا و مهم است. راه بااعبدالله هم راه بندگی خداست، یعنی استغراق در یاد خدا و خدمت به خلق و عمل به فرامین خدا.  توصیه می‌کنم بویژه اگر امکان‌پذیر است، حال که در منازل خود هستیم، زیارت اربعین را بخوانیم؛ چقدر این متن شکوهمند است. در این متن می‌خوانیم: «وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ، وَحَیْرَةِ الضَّلالَهِ»؛ امام حسین(ع) جان خودش را فدا کرد تا انسان‌ها را از زندان جهالت آزاد کند. مفهوم آن این است که هر کسی با حسین(ع) است باید جهل‌گریز باشد و به سمت علم حرکت کند و آغوش خود را برای علم باز کند. ما هر چه بر دانایی خویش بیفزاییم که البته منبع دانایی و علم و روشنی، قرآن و اهل‌بیت هستند- هر چه به این سمت حرکت کنیم- به آرمان اربعین نزدیک شده‌ایم. 

وَحَیْرَهِ الضَّلالَهِ یعنی گیجی و سردرگمی در رفتار و عمل؛ در حقیقت، اربعین یعنی تکلیف خود را معلوم کنیم؛ با چه کسی هستیم و در کدام مسیر حرکت می‌کنیم. بنابراین اربعین نوعی بازنگری در خویش است. این نکته بسیار مهم و اساسی است. اگر من در راهپیمایی اربعین یا در روز اربعین در خود سفر نکنم و به بازنگری در خودم نپردازم و هر آنچه با حسین(ع) بیگانه است را از درون خود پاک نکنم، در واقع راهپیمایی اربعین انجام نداده‌ام و به روح اربعین نرسیده‌ام. جان اربعین یعنی شستن زنگارهای جهل، حیرت، گیجی و سردرگمی از متن زندگی. 

 وقتی من صحبت از حرکت می‌کنم، حرکت می‌تواند حرکتی کاملا بیرونی باشد، یعنی اینکه انسان یک مسیری را طی می‌کند مثلا 75 یا 80 کیلومتر مسیر طی می‌کند؛ این اتفاقی است که در بیرون می‌افتد. طبیعتا این راهپیمایی رنج و سختی دارد و وقتی کسی می‌خواهد در این مسیر حرکت کند تا می‌تواند بار خود را سبک‌تر بر‌می‌دارد تا بتواند راحت‌تر حرکت کند. این سیر بیرونی است اما یک سیر انفسی هم داریم و آن سیر در درون انسان اتفاق می‌افتد. در سیر بیرونی یک مبدأ و یک مقصد داریم و مبدأ در راهپیمایی اربعین نجف است و مقصد کربلا است و مسیر بیش از 70 کیلومتر راه است. در درون نیز همین‌طور است، مبدا حرکت خودم هستم و مقصد محبوب من است، همان حقیقتی که باید خود را به او برسانم. هر چه من پیش‌تر می‌روم باید بررسی کنم که چه در من هست که میان من و محبوبم فاصله می‌اندازد و مرا از او دور می‌کند. وقتی کسی را دوست داشته باشید و قرار است به دیدن او بروید، اندکی تأمل می‌کنید که او چه چیزی دوست دارد یا ندارد، سعی می‌کنید آنگونه باشید که او دوست دارد. بنابراین مسیر اربعین را که می‌رویم در مفهوم درونی همین است که ما داریم به سمت حسین(ع) می‌رویم. حسین(ع) یعنی خوبی و زیبایی.  حضرت زینب(س) نیز فرمودند من در کربلا غیر از زیبایی ندیدم. ما در درون خودمان باید به زیبایی برسیم. زیبایی بدین معناست که زشتی در درون ما نباید باشد. زشتی یعنی گناه، تهمت، توهین، تمسخر، حسد، کینه‌‌ورزی، بدخلقی و تحقیر دیگران؛ همان چیزهایی که دشمن برای حضرت امام حسین(ع) و کاروان اسیران به کار برد. فهرستی از اینها را می‌توانیم تنظیم کنیم و پیش روی خود بگذاریم و بگوییم که من نباید این رذایل را داشته باشم.  مثلا در کربلا یکی از خصوصیاتی که دشمن داشت، دشنام می‌داد و اهانت می‌کرد، من اگر اهانت کنم، با حسین(ع) نیستم. حال در فضای مجازی چقدر از این اهانت‌ها وجود دارد و من راحت این اهانتی که برای کسی اتفاق می‌افتد را برای دیگران هم می‌فرستم. به تعداد کسانی که این مطلب را دریافت می‌کنند، من معصیت و گناه می‌کنم. 

ما تمسخر می‌کنیم و نام این گناهان را نیز تغییر می‌دهیم و نام آن را خوشحالی و خالی‌بندی می‌گذاریم. 

به هر حال هر کدام از این زشتی‌هایی که در سپاه عمربن سعد بود اگر در ما باشد باید از وجود خود دور کنیم و این در راهپیمایی اربعین است. بنابراین راهپیمایی اربعین حرکت به سمت حسین(ع) است و حسین یعنی خوبی و زیبایی. من هر چه خوبی در زندگی شخصی و اجتماعی خود انجام دهم گویی در راهپیمایی اربعین به سمت اباعبدالله(ع) حرکت می‌کنم. دروغ نگوییم، رانت‌خواری نکنیم، رشوه نگیریم، خیانت و عهدشکنی نکنیم، این روزها در جامعه با آنها مواجه هستیم؛ حذف اینها یعنی رسیدن به اباعبدالله.

***

مروری بر مهم‌ترین عناصر سبک زندگی اصحاب امام حسین(ع)

سبک زندگی کربلایی

    پیشنهاد ثبت اقدام شجاعانه «علی لندی» در کتب درسی   

مدیرکل آموزش‌و‌پرورش استان خوزستان گفت: با هماهنگی با سرپرست وزارت آموزش‌و‌پرورش بنا بر این شد که با هماهنگی اداره‌ کل نوسازی مدارس خوزستان یک بنای آموزشی به نام «علی لندی» نام‌گذاری شود و پیشنهاد بدهیم در صفحات مربوط به اقدامات مهم شخصیت‌ها در کتب درسی از این دانش‌آموز یاد شود. کورش مودت در آیین نمادین آغاز سال تحصیلی ۱۴۰1-۱۴۰0 که دیروز در دبیرستان «بقیه‌الله عین‌دو» اهواز برگزار شد، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدای دفاع‌مقدس، مدافع حرم، امنیت، ۳۰۵ شهید فرهنگی و ۲هزار و ۸۳۴ شهید دانش‌آموز، اظهار کرد: یاد و خاطره دانش‌آموز شجاع خوزستانی علی لندی که اقدامی شجاعانه انجام داد را گرامی می‌داریم. با هماهنگی با سرپرست وزارت آموزش‌و‌پرورش بنا بر این شد که با همکاری اداره‌کل نوسازی مدارس خوزستان یک بنای آموزشی به نام «علی لندی» نامگذاری شود و پیشنهاد بدهیم در صفحات مربوط به اقدامات مهم شخصیت‌ها در کتب درسی از این دانش‌آموز یاد شود. 

    آمریکا: از ایران درباره پایبندی کامل به توافق هسته‌ای ضمانت ‌می‌خواهیم  

«جویی هود» معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاورنزدیک در مصاحبه با العربیه گفت: «با کشورهای شورای همکاری درباره چالش‌هایی که با ایران داریم گفت‌وگو کرده‌ایم. ما در حال حاضر از ایران می‌خواهیم ضمانت‌هایی درباره پایبندی کامل به توافق هسته‌ای بدهد و هم‌اکنون بر گزینه دیپلماسی برای تعامل با تهران تمرکز کرده‌ایم». معاون وزیر خارجه آمریکا اضافه کرد: «با وزیران خارجه کشورهای شورای همکاری درباره چالش‌های ایران و فعالیت‌های بی‌ثبات کننده‌اش صحبت کردیم». هود در ادامه این مصاحبه گفت: «به محض اینکه ایرانی‌ها آمادگی خود را اعلام کنند، آماده بازگشت به مذاکرات در وین هستیم و همان‌طور که بلینکن شفاف کرده، این آمادگی تا ابد نخواهد بود و به همین دلیل از ایرانی‌ها می‌خواهیم سریع‌تر اقدام کنند». وی اضافه کرد: «نیازمند برطرف کردن نگرانی‌های‌مان و بسیاری از کشورهای منطقه و جهان درباره فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران هستیم».

 

* بازگشت اروپا به عصر زغال سنگ

با وجود اهداف بلندپروازانه کشور‌های اروپایی در جهت استفاده از انرژی پاک و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و آلاینده‌زا، اروپا اگر نتواند به میزان کافی گاز طبیعی ذخیره کند، ممکن است مجبور شود زمستان امسال زغال سنگ بیشتری بسوزاند. «سیموناس ویلیکیس» کارشناس بازار انرژی اتحادیه اروپایی به خبرگزاری تاس روسیه گفته است: اگر ذخایر گاز اکنون پر نشوند و زمستان سردی پیش رو باشد، کشورهای اتحادیه اروپایی ممکن است ناچار شوند از نیروگاه‌هایی استفاده کنند که به جز گاز با سوخت‌های دیگری از جمله زغال سنگ فعالیت می‌کنند تا برق کافی تولید کنند. این سناریو به بلندپروازی‌های اتحادیه اروپایی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای لطمه خواهد زد. کل اروپا از جمله انگلیس با نزدیک شدن فصل سرما، به دلیل ذخایر محدود گاز در سراسر این منطقه و تولید نیروی بادی اندک، با افزایش قیمت گاز طبیعی و برق دست و پنجه نرم می‌کنند. در انگلیس که دیگر عضو اتحادیه اروپایی نیست، افزایش قیمت گاز طبیعی و هوای گرم و ساکن، این کشور را وادار کرد یک نیروگاه زغال‌سوز قدیمی را برای تامین تقاضای برق دوباره راه بیندازد. بر اساس گزارش اویل پرایس، افزایش قیمت گاز طبیعی باعث تقویت تقاضای جهانی برای زغال سنگ شده است. بانک آمریکایی گلدمن ساکس هفته جاری پیش‌بینی خود از قیمت زغال سنگ در آسیا را تقریبا ۲ برابر کرد و همچنین پیش‌بینی کرد به دلیل قیمت بالای گاز در آستانه فصل سرما، قیمت زغال سنگ حرارتی نیوکاسل در ۳ ماه چهارم به ۱۹۰ دلار در هر تن می‌رسد. این در حالی است که پیش‌بینی قبلی این بانک ۱۰۰ دلار در هر تن بود. 

 

* نورد استریم 2 راه نجات اروپاست؟

۱۹ شهریور امسال بود که روسیه از اتمام خط لوله بحث‌برانگیز «نورد استریم ۲» برای انتقال مستقیم گاز طبیعی به آلمان خبر داد؛ پروژه‌ای که منتقدانش می‌گویند وابستگی اروپا به مسکو را افزایش می‌دهد. تنش‌ها و اختلافات دیپلماتیک بر سر این پروژه ۱۰ میلیارد یورویی به قدری شدید شده بود که برخی می‌گفتند این پروژه هرگز تکمیل نخواهد شد اما اکنون اعلام خبر تکمیل این خط لوله به منزله یک پیروزی اقتصادی و دیپلماتیک بزرگ برای روسیه است. کار ساخت پروژه «نورد استریم ۲» در سال ۲۰۱۸ آغاز شد؛ خط لوله‌ای که قرار است سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز را از روسیه از طریق دریای بالتیک به آلمان برساند. آلمان سرمایه‌گذار اصلی این پروژه است که قرار است میزان گاز انتقالی از روسیه به آلمان را به ۲ برابر مقدار فعلی برساند. این لوله با ظرفیت انتقال ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز در سال، در مسیر هزار و ۲۳۰ کیلومتری زیر دریای بالتیک، یعنی در همان مسیری که لوله دوقلوی آن «نورد استریم ۱» در سال ۲۰۱۲ کار گذاشته شد، کار گذاشته شده است. بودجه بیشتر از ۱۰ میلیارد دلاری این پروژه که غول نفت و گاز روسیه یعنی شرکت گازپروم آن را مدیریت می‌کند، به دست 5 گروه اروپایی شل، انژی، یونیپر، اوام‌و و وینترشال‌دی مشترکا تأمین می‌شود. سال‌ها بود آمریکا با این توجیه که لوله مورد نظر اوکراین را دور‌ زده و این کشور را از سود ناشی از انتقال گاز محروم می‌کند، با این پروژه مخالفت می‌کرد اما سرانجام دولت واشنگتن با روی کار آمدن جو بایدن با چرخشی کامل در سیاست خود در این زمینه و با هماهنگی و کمک دولت برلین با انجام این پروژه موافقت کرد و به اختلافات پایان داد. تا پیش از احداث «نورد استریم ۲»، مسیر انتقال گاز طبیعی روسیه به اروپا از طریق زمینی از اوکراین می‌گذشت و این کشور سالانه یک‌و‌نیم میلیارد دلار از این بابت عایدی داشت اما اکنون با این پروژه از آن سود محروم می‌شود. دولت کی‌یف که تاکنون از خط انتقال زمینی گاز روسیه به عنوان اهرمی برای فشار بر مسکو نیز استفاده می‌کرد، اکنون بیم آن را هم دارد که از این پس با محروم شدن از این امتیاز، در برابر مسکو آسیب‌پذیرتر شود. آلمان که در میان کشورهای اروپایی بیش از همه به انتقال انرژی با خط لوله علاقه‌مند است، می‌گوید این خط لوله بیش از هر چیز اقتصادی است. ایالات متحده ابتدا در برابر این پروژه ایستادگی کرد، زیرا این کشور همزمان قصد داشت گاز شیل خودش را به اروپا بفروشد. این سیاست با توجه به تقویت منافع روسیه، اوکراین را در موضع ضعف قرار داد. در این میان اروپایی‌ها نیز در برابر این پروژه اقتصادی، سیاست واحدی ندارند و لهستان و کشورهای بالتیک نگرانند با تکمیل آن، اتحادیه اروپایی در برابر جاه‌طلبی‌های روسیه سر فرود آورد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا سال ۲۰۱۹ قانونی را تصویب کرد که به موجب آن شرکت‌هایی که در ساخت پروژه «نورد استریم ۲» دخیل بودند، مورد تحریم قرار می‌گرفتند. اوکراین که می‌داند با بهره‌برداری از این پروژه درآمد حاصل از انتقال گاز از روسیه به اروپا از طریق این کشور را از دست می‌دهد، بلافاصله پس از اعلام تکمیل پروژه «نورد استریم ۲» اعلام کرد تا پایان علیه این پروژه مبارزه می‌کند. «سرگئی نیکفروف» سخنگوی ریاست‌جمهوری اوکراین روز جمعه به خبرگزاری فرانسه گفت با وجود تکمیل این پروژه جنجالی، با آن مبارزه خواهد کرد. وی گفت: رئیس‌جمهور (ولودیمیر زلنسکی) همواره تأکید کرده اوکراین با این پروژه سیاسی روسیه تا پایان آن و پس از آن و حتی پس از شروع تحویل گاز مبارزه خواهد کرد. وی گفت با این حال دولت کی‌یف از برلین و واشنگتن ضمانت‌هایی برای تمدید قرارداد ترانزیت زمینی گاز روسیه از طریق خاک اوکراین برای مدت حداقل 10 سال دریافت کرده است. بیش از ۴۰ عضو پارلمان اروپا از همه گروه‌های سیاسی، از کمیسیون اروپا خواسته‌اند تحقیقاتی را درباره شرکت گازپروم درباره دستکاری بازار و افزایش کم‌سابقه قیمت گاز طبیعی در اروپا انجام دهد. در طول تابستان حتی با وجود بهبود تقاضا برای گاز طبیعی در اروپا و افزایش قیمت‌‌ها گازپروم ظرفیت ترانزیت گاز بیشتری از طریق اوکراین رزرو نکرد. تحلیلگران می‌گویند این اقدام یک حرکت فرصت‌طلبانه از سوی این غول گازی روسی برای بالا بردن بیشتر قیمت‌ها در اروپا و بهره بردن از قیمت‌های بسیار بالا بوده است. سایر تحلیلگران بر این باورند کاهش عرضه گازپروم، اروپا را ناچار خواهد کرد قبول کند مشتریان گاز این منطقه به خط لوله جنجالی «نورد استریم ۲» که اوکراین را دور ‌زده و گاز روسیه را مستقیما به آلمان منتقل می‌کند، نیاز دارند. البته تا زمانی که آلمان مجوز فعالیت این پروژه را صادر نکند، گاز در آن نمی‌تواند جریان پیدا کند. بر اساس گزارش اویل پرایس، رگولاتور شبکه‌های فدرال آلمان هفته گذشته اعلام کرد تا قبل از هشتم ژانویه سال ۲۰۲۲ درباره تایید «نورد استریم ۲» و صدور مجوز فعالیت برای این خط لوله تصمیم نخواهد گرفت. همچنین طبق گزارش رویترز، «الکساندر نواک» معاون نخست‌وزیر روسیه در یک پیام ویدئویی به کنفرانس انرژی سازمان ملل متحد اعلام کرد روسیه تامین‌کننده مطمئن انرژی برای بازارهای جهانی خواهد ماند. وی گفت: لازم است صنعت جهانی انرژی تاثیر خود بر اقلیم را کاهش دهد اما مهم است که دسترسی به منابع انرژی محدود نشود. 

***

واکنش دولت‌های اروپایی به بحران انرژی